Ο ρόλος των Εθνικών Κοινοβουλίων

στην πορεία για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και Διεύρυνση

         Τα νέα παγκόσμια δεδομένα, οι εξελίξεις που χαρακτηρίζουν τη νέα εποχή, αλλά και οι προοπτικές που διαγράφονται στον παγκόσμιο ορίζοντα μας πείθουν πως, αν κάποιοι δεν οραματίζονταν την ένωση της Ευρώπης και δεν εργάζονταν -εδώ και μισό αιώνα- για την πραγμάτωσή της, θα έπρεπε εξ ανάγκης και εκ των υστέρων να την εφεύρουμε σήμερα. Αυτό -πιστεύω- φαίνεται πλέον ξεκάθαρα. Το ίδιο ξεκάθαρα βέβαια μπορούμε να βλέπουμε σήμερα -και μάλιστα όλοι οι Έλληνες- σε πόσο δυσμενή θέση θα βρισκόταν η πατρίδα μας, αν κάποιοι δεν ενστερνίζονταν τόσο έγκαιρα τη Μεγάλη Ιδέα για τους λαούς της Ευρώπης, αν κάποιοι δεν ακολουθούσαν, με σκληρή προσπάθεια, κόντρα στις αντιθέσεις των άλλων, την ανηφοριά που οδήγησε, πριν από είκοσι χρόνια, τη χώρα μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

          Η προσφορά του μεγάλου οραματιστή και αναμορφωτή της σύγχρονης Ελλάδας Κωνσταντίνου Καραμανλή, αναγνωρίζεται σήμερα από όλους τους Έλληνες. Δίδαξε άλλωστε ότι η πολιτική υποχρεούται να βγαίνει μπροστά από τα γεγονότα, να έλκει και όχι να έλκεται από τις εξελίξεις. Αυτή ακριβώς η αρχή πρέπει να κατευθύνει -και τώρα- τους προβληματισμούς και τις δράσεις μας στην πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση.

          Είναι, βέβαια, γεγονός ότι στη διαδικασία που ακολουθείται δεν υπάρχει ακόμα σαφής και κοινά αποδεκτός τελικός στόχος. Ο δρόμος δεν είναι ούτε σύντομος, ούτε εύκολος. Σίγουρα, όμως, πρέπει να οδηγεί σε μια Ευρώπη περισσότερο πολιτική, περισσότερο κοινωνική, περισσότερο πολιτιστική, περισσότερο οικολογική. Οι συζητήσεις που τώρα αρχίζουν και οι αποφάσεις που θα ληφθούν στην επόμενη Διακυβερνητική είναι μείζονος σημασίας. Είναι, πρώτ' απ' όλα, ανάγκη να αναγνωρίσουμε ότι η Διακυβερνητική -η διαδικασία, δηλαδή, που αποσκοπεί στη θεσμική μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης- είναι ευθέως συνδεδεμένη με τη Διεύρυνση. Μόνον μια Ευρώπη που θα λειτουργεί δημοκρατικότερα, αποτελεσματικότερα και με περισσότερη διαφάνεια μπορεί να υποδεχθεί 12 νέα μέλη, χωρίς κλυδωνισμούς. Διεύρυνση δίχως εμβάθυνση των θεμελίων του κοινού οικοδομήματος μπορεί να επιφυλάσσει κινδύνους κλυδωνισμού.

          Είναι αδιανόητο να λησμονούμε ότι η Διεύρυνση δεν έχει μόνο πολιτικές διαστάσεις. Καλύπτει όλο το φάσμα των δομών και των δραστηριοτήτων της Ε.Ε.: Την η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, τη βιομηχανία, το εξωτερικό εμπόριο, την ενέργεια, την απασχόληση, το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία, τη μετανάστευση, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, την αγροτική πολιτική. Όλα αυτά -ιδίως μάλιστα τα ζητήματα του αγροτικού κόσμου που αποτελεί ένα πολυπληθές και πολύπαθο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού- μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα. Απαιτούν ουσιαστική προσέγγιση. Χρειάζονται προσοχή. Πολύ περισσότερο όταν είναι γνωστά τα αντίστοιχα, ιδιαίτερα έντονα, ενδιαφέροντα υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

          Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το εύρος και το βάθος της Διεύρυνσης ανοίγει αναγκαστικά και τη συζήτηση για την επανεξέταση των δημοσιονομικών προοπτικών της Ένωσης. Συζήτηση δύσκολη αφού πρόκειται για εξαιρετικά λεπτό ζήτημα. Είναι, βέβαια, αυτονόητο ότι η γρήγορη «αφομοίωση» των υποψήφιων χωρών στο πλαίσιο της Ευρώπης, εξαρτάται σ' ένα μεγάλο βαθμό από τα οικονομικά μέσα που θα διατίθενται για τη διεύρυνση. Μπορεί, όμως, η διάθεση των μέσων αυτών στα νέα μέλη να γίνει με τρόπο που θα ανατρέπει ή θα επηρεάζει δυσμενώς τις ήδη υπάρχουσες πολιτικές για τις χώρες-μέλη; Ορισμένοι δεν διστάζουν να απαντήσουν καταφατικά. Διαφωνούμε. Γιατί άραγε να στριμωχτούμε όλοι στο ίδιο τραπέζι; Να μεγαλώσει το τραπέζι. Στη διεύρυνση του κοινού οικοδομήματος δεν μπορεί να παραμερίζεται η ανάγκη της συνοχής και ευστάθειάς του. Και εν πάσει περιπτώσει η χώρα μας δεν έχει περιθώρια για οιασδήποτε απώλειες. Ιδίως μάλιστα σ' ό,τι αφορά τις κοινωνικές πολιτικές και τον αγροτικό τομέα.

Οι άξονες της ευρωπαϊκής συζήτησης

           Όπως είναι γνωστό, η συζήτηση σήμερα για το μέλλον της Ευρώπης περιστρέφεται γύρω από τέσσερις βασικούς άξονες:

·       Τη διάκριση των αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση του αύριο.

·       Το μέλλον του Χάρτη των Θεμελιωδών δικαιωμάτων.

·        Τη μετατροπή των Συνθηκών σε Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

·        Το ρόλο των Εθνικών Κοινοβουλίων στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

          Η αλήθεια είναι ότι στη Συνθήκη της Νίκαιας, δεν εξασφαλίστηκαν οι αλλαγές στη δομή και τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι αναγκαίες προκειμένου αφενός να αντιμετωπίζεται με επιτυχία η πρόκληση της Διεύρυνσης και αφετέρου να ικανοποιείται σε επαρκή βαθμό το πιεστικό αίτημα των Ευρωπαίων πολιτών, για μία Ευρώπη πιο αποτελεσματική, πιο δημοκρατική και πιο διαφανή. Φαίνεται ξεκάθαρα -και δικαιώνεται απόλυτα η κριτική της Ν.Δ.- ότι είναι αναγκαία η προώθηση συμπληρωματικών συμφωνιών, τόσο για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όσο και για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Και κάτι ακόμα: Χρειάζεται μια συντεταγμένη και όχι αποσπασματική συζήτηση για το πού θέλουμε να πάμε ως Ευρώπη.

Ο ρόλος των εθνικών Κοινοβουλίων

            Στην προσπάθεια αυτή, στο δρόμο για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και Διεύρυνση πιστεύουμε ότι τα εθνικά Κοινοβούλια πρέπει να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο. Η διάκριση των  αρμοδιοτήτων και ο ρόλος των εθνικών Κοινοβουλίων είναι ζητήματα που έχουν -πιστεύω- τεράστια σημασία. Και εξηγούμαι: Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει μηχανισμούς. Το Συμβούλιο εκφράζει Κυβερνήσεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζει το σύνολο των Λαών. Τα Εθνικά Κοινοβούλια αποτελούν τον αυθεντικό εκφραστή της θέλησης και των απόψεων κάθε λαού. Είναι -για το λόγο αυτό-τα πλέον ενδεδειγμένα όργανα να καθορίσουν, με το Λόγο και τις Αποφάσεις τους, την πορεία και το ρυθμό της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και Διεύρυνσης. Όπως επίσης είναι και τα πλέον ενδεδειγμένα όργανα για τη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Προοπτικής σε κάθε χώρα-μέλος. Η συμβολή τους δηλαδή μπορεί να είναι αμφίδρομη. Καμία Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία δεν μπορεί να επιτύχει αν τα Εθνικά Κοινοβούλια δεν λειτουργούν διαπνεόμενα από το πνεύμα της Ευρώπης, την πρακτική της Ένωσης, το κοινό όραμα. Καμία Ευρωπαϊκή Συζήτηση δεν μπορεί να επιτύχει αν δεν έχει διεξαχθεί με επιτυχία η Εθνική Συζήτηση για την Ευρώπη, σε κάθε χώρα μέλος, αλλά και σε κάθε υποψήφια προς ένταξη. Προτεραιότητα για την Ευρώπη πρέπει να αποτελούν οι προτεραιότητες των πολιτών. Και οι πιο αυθεντικοί εκφραστές των πολιτών κάθε χώρας είναι τα εθνικά Κοινοβούλια.

Οι προτάσεις μας

            Η συμβατική καθιέρωση της ενημέρωσης των Εθνικών Κοινοβουλίων για τις διαβουλεύσεις της Επιτροπής και τις προτάσεις νόμων μπορεί να αποτελεί ένα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση αυτή. Για την πληρέστερη, όμως, ανταπόκριση των Εθνικών Κοινοβουλίων και τη μεγιστοποίηση της συνεισφοράς τους στην Ευρωπαϊκή Διεύρυνση και Ολοκλήρωση απαιτούνται πολύ περισσότερα.  Ανάμεσα στ' άλλα, είναι αναγκαία:

·        Η διασύνδεση των Εθνικών Κοινοβουλίων.

·        Η θεσμοθέτηση Συμβουλίου των Προέδρων των Εθνικών Κοινοβουλίων.

·        Η λειτουργία Συντονιστικού Οργάνου.

·        Η θεσμοθέτηση κοινών συνόδων εκπροσώπων από τις Επιτροπές Ευρωπαϊκών Υποθέσεων των Εθνικών Κοινοβουλίων και της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

·        Η θεσμοθέτηση, της συνεργασίας του τετραγώνου Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Ευρωπαϊκό Συμβούλιο - Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Εθνικά Κοινοβούλια.

            Οι θέσεις αυτές (που πρόσφατα είχα την τιμή να αναπτύξω, εκ μέρους της Νέας Δημοκρατίας, στη Σύνοδο των Γενικών Γραμματέων των Κοινοβουλευτικών Ομάδων των κομμάτων που συμμετέχουν στο Ε.Λ.Κ.) βρίσκουν ήδη -και είχα τις τελευταίες ημέρες σχετικές διαβεβαιώσεις από Ευρωπαίους συναδέλφους- πλατειά ανταπόκριση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Τα εθνικά Κοινοβούλια μπορεί και πρέπει να έχουν πιο αποφασιστικό λόγο, πιο ουσιαστικό ρόλο στην κοινή προσπάθεια για την Ευρώπη που θέλουμε. Την Ευρώπη του μέλλοντός μας.